Highlights

20 June 2022

ความยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ (Restorative Justice) และการยุติความรุนแรงต่อผู้หญิงในประเทศไทย

ความยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ (Restorative Justice) หรือ RJ อีกหนึ่งแนวคิดในการส่งเสริมความยุติธรรมทางอาญา เป็นมาตรการทางเลือกที่ไม่ใช่การแทนที่หรือยกเลิกกระบวนการยุติธรรมทางอาญากระแสหลัก แต่เป็นกระบวนการที่มุ่งผลลัพท์ในเชิงสมานฉันท์ เสริมพลังผู้เสียหาย และประสานความเข้าใจระหว่างผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่าย ผ่านการมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นและหาข้อตกลงร่วมกัน เพื่อให้ได้ทางออกที่ช่วยลดความเสียหาย ทำให้ทุกฝ่ายสามารถอยู่ร่วมกันในชุมชนหรือสังคมได้ (Social Harmony) และยังช่วยในการหาแนวทางร่วมกันเพื่อการป้องกันอาชญากรรมในอนาคตอีกด้วย

“RJ ในประเทศไทย” ได้รับการยอมรับอย่างมากในคดีเกี่ยวกับเยาวชน และมีพัฒนาการที่ดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพราะมีกฎหมายที่เฉพาะ เช่น พระราชบัญญัติศาลเยาวชนฯ มาตรา 86 ที่เป็นกระบวนการก่อนเริ่มต้นนำเยาวชนกระทำผิดไปฟ้องคดี สามารถให้ผู้อำนวยการสถานพินิจฯ มีอำนาจใช้ดุลพินิจในการเลือกใช้กระบวนการยุติธรรมสมานฉันท์ รวมถึงการทำแผนบำบัดฟื้นฟูได้ ทำให้เด็กไม่มีประวัติอาชญากร และมีโอกาสปรับปรุงพฤติกรรม ตลอดจนผู้เสียหายในคดีก็ได้มีส่วนร่วมในการประชุมเชิงสมานฉันท์ นอกจากนี้ อีกประเด็นที่น่าสนใจสำหรับการใช้ การใช้ RJ ในประเทศไทย คือ การยุติความรุนแรงต่อผู้หญิง เนื่องจาก RJ สามารถเพิ่มพลังให้แก่ผู้เสียหาย และมุ่งให้ผู้กระทำผิดได้เกิดความรู้สึกสำนึกและรับผิดชอบได้

RJ นอกจากจะใช้ได้ดีกับคดีอาญาทั่วไปแล้ว ยังใช้ได้ดีกับคดีร้ายแรงที่ผู้เสียหายและผู้กระทำผิดเคยมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกันมาก่อน เพราะเมื่อผู้เสียหายกับผู้กระทำผิดได้พบกันจะมีการปฏิสัมพันธ์ เพื่อสร้างความเข้าใจระหว่างกัน ซึ่งเป็นเป้าหมายในกระบวนการ แต่สิ่งสำคัญของการทำงานจะต้องเป็นไปด้วยความสมัครใจของทั้งสองฝ่าย ขณะเดียวกันจะต้องรักษาความลับของผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในกระบวนการด้วย ดังนั้นการส่งเสริมให้ประชาชน รวมถึงเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องมีความเข้าใจกระบวนการ RJ และตระหนักรู้ถึงความสำคัญของกระบวนการดังกล่าว จะช่วยให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อสังคม

ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ RJ

ความยุติธรรมสมัครสมาน: แนวทางของประเทศไทยเพื่อนำไปสู่ความยุติธรรมสมานฉันท์ https://knowledge.tijthailand.org/th/publication/detail/harmonious-justice-thailand-s-approach-to-restorative-justice#book/

คู่มือว่าด้วยกระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์ ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 2
https://knowledge.tijthailand.org/th/publication/detail/handbook-rj-programmes-2edition#book/